قرنهاست که بشر اندیشهاش را با کمک خط و زبان و نوشتافزارهای مختلف مکتوب میکند، اما تنها در چند قرن اخیر، از زمانی که گوتنبرگ دستگاه چاپ را اختراع کرد، این مکتوبات بهطور وسیع منتشر میشود. دستگاه چاپ باعث شد انتقال دانش بشری آسان شود و به دیگران این فرصت را داد که بنشینند و در سکوت و با فراغ بال چیزی بخوانند و در آن تأمل کنند. و این ادامه داشت تا اینترنت به وجود آمد و گسترش یافت؛ انقلابی دیگر که بهگمان نیکلاس کار، نویسندهی کتاب اینترنت با مغز ما چه میکند؟، تنها بدین منظور توجه ما را جلب میکند که حواسمان را پرت کند!
نیکلاس کار در این کتاب نظریهی مارشال مکلوهان را یادآوری میکند: رسانهها جدا از محتوایشان بر نحوهی تفکر و سبک زندگی ما اثر میگذارند و باید جدا از محتوا هم بررسی شوند. کار سعی میکند نشان دهد که اینترنت با مغز ما چه میکند؛ خودِ اینترنت و نه اطلاعات و محتوای آن. او اینترنت را، بهعنوان رسانهای فراگیر در عصر حاضر، رقیب اصلی رسانههای چاپی میداند که عصر جدیدی را در تفکر بشر رقم زده است. در چنین عصری دیگر خبری از کتابها، مجلهها و روزنامههای کاغذی نیست و تفکر بشر هر چه بیشتر به چارچوبهای رسانههای دیجیتال نزدیک شده است. او نسبت به پیامد این تغییر در زندگی انسانها خوشبین نیست. اگرچه استفاده از اینترنت دسترسی به اطلاعات و منابع را سرعت میدهد و ما را در مرور سریع دادهها ماهرتر میکند، باعث تضعیف تواناییمان در تأمل و تفکر و تمرکز نیز میشود. در نتیجه دیگر قادر به تمرکز و تعمق بر نوشتهها نیستیم و شاهد بازگشت به دوران پیش از اختراع گوتنبرگ خواهیم بود؛ دورانی که خواندن عملیات شناختی طاقتفرسایی بود.
نکته قابل توجه و جذاب در کتاب اینترنت با مغز ما چه میکند؟ این است که نویسنده استدلالهای خود را بر اساس تجربههایش شرح میدهد. او گامبهگام نحوهی تغییر عادات خود را بر اثر نفوذ اینترنت نشان میدهد. بیشتر خوانندگان کتاب نیز این تجربهها را از سر گذراندهاند و ناگاه به خود میآیند و از خود میپرسند چه بر سر ما آمده است؟!
اینترنت با مغز ما چه میکند؟ در سال ۲۰۱۱ جزو کاندیداهای نهایی جایزه پولیتزر، در بخش عمومی غیرداستانی، بود و در اصل بسطیافتهی مقالهای است با عنوان «آیا گوگل ما را احمق میکند؟» که نیکلاس کار اولینبار آن را در مجلهی آتلانتیک منتشر کرد.
این کتاب از مجموعه کتابهای تجربه و هنر زندگی است که نشر گمان به سرپرستی خشایار دیهیمی منتشر کرده است.