فقر و امید

از نیمۀ اول کتاب که می‌گذریم خاطرات به منبعی در خور توجه برای بررسی تأثیر انقلاب اسلامی بر استان کرمان، شهر کوچک سیرجان و روستاهای اطراف آن تبدیل می‌شود. روایت نویسنده از روند حوادث منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی و حوادث سه سال بعد تا سال ۱۳۶۰، مبنای مناسبی است برای مطالعۀ موردی دربارۀ تأثیر انقلاب اسلامی بر زندگی مردمان شهری و روستایی در نقاط دورافتادۀ ایران. به روایت نویسنده، تا تابستان سال ۱۳۵۷ که اولین تظاهرات اعتراضی در سیرجان برگزار می‌شود، هیچ نمود عینی دیگری از انقلابی‌گری در این شهر وجود نداشته است. اما بعد از این تاریخ به مانند بقیۀ نقاط ایران، در سیرجان نیز انقلاب روندی مستمر و علنی به خود می‌گیرد. پایگاه اصلی معترضان به حکومت شاه در سیرجان، مسجد و بازار است و انقلابیون با گوش کردن به سخنرانی مهیج روحانیون، دست به تظاهرات می‌زنند و بازار سیرجان تعطیل می‌شود. زیدآبادی در این زمان اگرچه سیزده سال بیشتر نداشته اما پای ثابت مسجد صاحب‌الزمان سیرجان، اصلی‌ترین پایگاه انقلابیون بوده است. او به یاد می‌آورد که جوانان انقلابی بعد از نماز مغرب و عشا، از بلندگوی مسجد اخبار رادیو بی‌بی‌سی را پخش می‌کرده‌اند و زمانی که گزارشگر رادیو با حرارت و احساس گزارش می‌کرده که «تظاهرکنندگان به نظامیان شاخه گل تقدیم کردند، اما نظامیان اسلحه‌های خود را به روی جمعیت نشانه رفتند و پی‌درپی شلیک کردند»، جماعت حاضر در مسجد به هیجان آمده و گریسته‌اند. نویسنده ذهنیت جوانی سیزده ساله را روایت می‌کند که به دنبال دلیل روشنی برای حمایت از انقلاب و مخالفت با شاه بود و در سخنرانی‌های پرشور روحانیون مبارز در سیرجان، متوجه انتقاد آن‌ها از شاه به دلیل صدور خاویار مرغوب ایران و وارد کردن گوشت یخ‌زدۀ غیرمرغوب، یا ناتوانی شاه در خودکفایی گندم، شده است. در نهایت نیز شرح تجاوز دسته‌جمعی به دختران زندانی سیاسی یا سوزاندن و اره کردن مبارزان از منابر، شکی برای زیدآبادی جوان در حقانیت انقلاب باقی نمی‌گذارد؛ و به این ترتیب او به معترضین می‌پیوندد. مادر هراسان از هواداری فرزندش از انقلاب، او را نزد خواهرش روانۀ روستا می‌کند؛ در کنار روستاییانی که به روایت نویسنده، بر خلاف بازاریان و اهل مسجد شهرنشین، تصوری از انقلاب ندارد.