رمان مصور در جستوجوی زمان از دست رفته؛ کومبره که با ترجمۀ کامران برادران در نشر چترنگ منتشر شده است، تا حد زیادی برگرفته از ترجمۀ مهدی سحابی است. ترجمۀ کامران برادران فقط حدود 20 درصد با متن سحابی تفاوت دارد، اما ساختمان جملات و اغلب عبارات آن همان چیزی است که مهدی سحابی ترجمه کرده است.
سال 1395 نشر چترنگ مجموعه رمانهای مصور در جستوجوی زمان از دست رفته را در چند جلد منتشر کرد. در این یادداشت به یکی از این چند جلد با نام در جستوجوی زمان از دست رفته؛ کومبره میپردازم و نشان میدهم که مترجم این کتاب، آقای کامران برادران، در واقع بخشهایی از ترجمۀ مهدی سحابی (از کتاب درجستوجوی زمان از دست رفته) را با تغییراتی بازنویسی و با نام خود منتشر کرده است.
رمانهای مصور در جستوجوی زمان از دست رفته در اصل کاری از ناشری فرانسوی به نام دلکور است که با تصویرگری استفن اوئه منتشر شده. نسخۀ فارسی کتاب در نگاه اول به خلاصههای مصوری شبیه است که ناشران کوچک و بزرگ از شاهکارهای ادبیات جهان برای نوجوانان منتشر میکنند، اما مخاطب آن نوجوانان نیستند. این مجموعه هم «خلاصه»ای از رمان مارسل پروست است، اما متنهایی که در آن به کار رفته بازنویسی نیست و برگرفته از همان نثر مارسل پروست است. در واقع متن این کتابها بخشهای جداشدهای است از متن رمان در جستوجوی زمان از دست رفته.
آنچنان که در شناسنامۀ کتاب آمده، کامران برادران این کتاب را بر اساس ترجمۀ انگلیسی به فارسی درآورده است. مترجم مقدمۀ کوتاهی دربارۀ ترجمۀ کتاب نوشته که سر در آوردن از معنای دقیق آن کمی دشوار است، اما وقتی خواننده بداند که این کتاب درواقع رونویسی از ترجمهی مرحوم سحابی (تنها مترجم رمان پروست) است، معنای ضمنی مقدمه و پیچیدگی غیرضروری و ابهام آن را نیز درخواهد یافت. مترجم نوشته: «نگارنده [کامران برادران] تلاش کرده که در عملِ “بازگردانیِ” در جستوجوی زمان از دست رفته به “ترجمۀ” مهدی سحابی، اگر بخواهیم از واژگان آلن بدیو فیلسوفِ فرانسوی وام بگیریم، وفادار باشد و خود را از شتابزدگی و میل به “منتشر کردنِ هر چیز به هر قیمتی” مصون بدارد.» سؤال این است که این کتاب اگر ترجمۀ مهدی سحابی است (با اندکی تغییرات)، چرا نام کامران برادران به عنوان مترجم روی جلد آمده؟ اگر ترجمۀ کامران برادران است چرا باید به ترجمۀ مهدی سحابی وفادار باشد و نه به متن اصلی؟ آیا برای انتشار ترجمۀ مرحوم سحابی اجازهای هم گرفته شده است؟ و اگر گرفته شده دیگر چه نیازی به گمراه کردن خواننده است؟
اگرچه توضیح بالا بهخودیخود گویای ماجراست، در ادامه نمونههایی از این رونویسی را میآوریم تا با مفهوم «وفاداری» نزد آلن بدیو فیلسوف فرانسوی، بیشتر آشنا شویم. نکته اینکه بیش از صد مورد از متن این کتاب مصور را با ترجمۀ مهدی سحابی تطبیق دادهایم، اما به دلیل محدودیت در انتشار آنها، فقط چند مورد را در زیر میآوریم. باقی موارد همگی به همین صورت به ترجمۀ آقای سحابی وفادار است. وبسایت کاغذ میتواند در صورت نیاز این موارد را در اختیار علاقهمندان بگذارد.
در تصاویر زیر متن بالای هر تصویر مربوط به رمان مصور در جستوجوی زمان از دست رفته؛ کومبره (مارسل پروست، اقتباسگر و تصویرگر استفن اوئه، ترجمۀ کامران برادران، نشر چترنگ، چاپ اول 1395) است و متن پایین هر تصویر مربوط به رمان در جستوجوی زمان از دست رفته؛ طرف خانۀ سوان (مارسل پروست، ترجمۀ مهدی سحابی، نشر مرکز، چاپ پنجم 1376) است.