هنوز هم هرازگاهی کتابی منتشر می‌شود که سال‌ها پشت سد سانسور بوده است. هیچ مشخص نیست چرا کتابی ده سال مجوز نگرفته و حالا یک‌دفعه اجازۀ انتشار پیدا می‌کند. سانسور تبدیل به مهم‌ترین وظیفۀ وزارت فرهنگ و ارشاد شده است. کتاب پیکار با سرنوشت واسیلی گروسمان هم از کتاب‌هایی است که بعد از سال‌ها بالاخره مجوز گرفت و منتشر شد.
پیکار با سرنوشت | واسیلی گروسمان | سروش حبیبی | نشر نیلوفر | 824ص. وزیری گالینگور | 120هزار تومان
پیکار با سرنوشت را اولین بار انتشارات سروش با نام زندگی و سرنوشت در سال 1377 منتشر کرد، اما خیلی زود جلوی انتشارش گرفته شد. کتاب رمان مفصلی است؛ 824 صفحۀ وزیری. گروسمان از نویسندگان شوروی پیش و پس از جنگ جهانی دوم است. پیکار با سرنوشت درواقع جلد دوم رمانی است که جلد اول آن در دوران استالین اجازۀ انتشار گرفت، اما جلد دومش توقیف شد و تا پس از مرگ نویسنده‌اش روی انتشار به خود ندید. وسط صفحه‌ها کلمه‌هایی به حروف انگلیسی دیدم که اول متوجه نشدم چیست. دقت که کردم فهمیدم نام‌های خاص است که جلو معادل فارسی گذاشته شده! اصولاً ضبط اصلی اسم‌های خاص یا در پانوشت می‌آید، یا در نامنامه‌ای در انتهای کتاب قرار می‌گیرد. همین صفحه‌ها را بدریخت و ناجور کرده. کاش ناشر زحمت بیشتری برای چنین کارهایی به خود می‌داد. از طرح جلد کتاب بگذریم. گویا نشر نیلوفر هزینه کردن برای طرح جلد را پول دور ریختن می‌داند. دربارۀ رمان پیشنهاد می‌کنم این مطلب را بخوانید. (تصویر اصلی این متن دربارۀ این کتاب است- واسیلی گروسمان)
پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی | علی قلی‌پور | نشر نظر | 288ص. وزیری | 70هزار تومان
امروز در کتابفروشی برنامه‌ای برپا بود، مخلوطی از پرفورمنس و نمایشنامه‌خوانی. چند نفری کتاب‌به‌دست قدم می‌زدند و بعد هم در جایی شروع کردند به خواندن نمایشنامه‌ای از مروژک. گویا بانی کار پیام دهکردی است. می‌خواستم پیشخان را ببینم که پیمان (دوستم و مسئول بخش کتاب) گفت «اگر این کتاب رو هدیه بدی دوست دارم بخونمش» و برای اینکه صدایش را بشنوم حرفش را تکرار کرد. طرح جالبی از شیر و خورشید روی جلد کتاب آمده، شیر البته عینک آفتابی به چشم زده و به جای شمشیر هم یک کوکاکولا به دست گرفته. بالای این طرح هم عنوان کتاب به صورت یک تایپوگرافی قرار دارد: پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی. شناسنامۀ کتاب را نگاه کردم، عنوان فرعی موضوع را برایم روشن‌تر کرد: «تربیت زیباشناختی ملت در سیاست‌گذاری فرهنگی دولت». نویسنده علی قلی‌پور است و گویا کتاب حاصل پایان‌نامۀ دانشگاهی اوست. قلی‌پور به تاریخ‌نگاری سیاست‌های فرهنگی (و از آن میان تنها به سیاست‌های هنر) دولت در دوران پهلوی (از 1313 تا 1356) پرداخته است. فهرست را نگاهی می‌اندازم؛ دامنۀ کار جداً گسترده و جذاب است. ورق مختصری می‌زنم؛ کتاب از محمدعلی فروغی و هنر در دوران پهلوی اول، موسیقی پاپ، فیلمفارسی، تئاتر لاله‌زاری، هنرهای تجسمی و بودجه‌های فرهنگی و… حرف زده است. آن طور که نویسنده در مقدمه گفته، هر فصل کتاب را می‌شود مثل یک جستار مجزا خواند. کتاب مزین به تصویرهای جالب است؛ از پوسترها و طرح‌های گرافیکی گرفته تا عکس هنرمندان و آثار هنری و… قیمت پشت جلد را نگاه کردم و به پیمان گفتم «به من هم اگر هدیه کنن دوست دارم بخونمش»! معرفی این کتاب واقعاً مطلب مفصلی می‌طلبد. کاش برای چنین کارهای پژوهشی بکری نقدها و معرفی‌های خوب هم نوشته شود.
غزه در بحران | نوام چامسکی [و ایلان پاپه] | محسن عسکری جهقی | نشر ثالث | 294ص. رقعی | 35000 تومان
نشر ثالث قبلاً کتاب دربارۀ فلسطین را از چامسکی و پاپه منتشر کرده بود. آن کتاب گفت‌وگوی دو نفرۀ پاپه و چامسکی است که پس از حملات اسرائیل به غزه در سال 2014 منتشر شد. پیشخان را نگاه می‌کردم که کتاب غزه در بحران با همان یونیفرم جلد به چشمم خورد. روی جلد نام چامسکی به عنوان مؤلف درج شده، اما وقتی مقدمه را خواندم فهمیدم که این کتاب هم درواقع کار مشترک پاپه و چامسکی است. این کتاب در چند مطلب مجزا تدوین شده، البته مطالب در عین حال سیر منطقی‌ای هم دارد: یک مصاحبه با چامسکی، گفت‌وگوی چامسکی و پاپه و چند مقاله از چامسکی و پاپه. اشکال کار ترجمۀ فارسی یکی حذف نام پاپه به عنوان مؤلف است و یکی هم درج نشدن نام مؤلف هر مقاله در ابتدای آن است. غزه در بحران در زبان انگلیسی زودتر از دربارۀ فلسطین منتشر شده، درست پس از حملات مرگبار اسرائیل به نوار غزه و محاصرۀ آن در سال 2009.
خانۀ خاموش | اورهان پاموک | مژده الفت | نشر ماهی | 358ص. رقعی | 38000 تومان
نشر ماهی ترجمۀ تازه‌ای از رمان خانۀ خاموش اورهان پاموک منتشر کرده. این کتاب چند سال پیش با ترجمۀ دیگری هم منتشر شده بود. ترجمۀ تازه از مژده الفت است که قبلاً زنی با موهای قرمز را از پاموک ترجمه کرده بود. مقدمۀ الفت بر خانۀ خاموش گویا پاسخی زودهنگام است به نقدهایی که بر ترجمه‌های مجدد منتشر می‌شود. مخلص کلام اینکه الفت ادعا می‌کند ترجمه‌های قبلی خانۀ خاموش خوب نبودند و او سعی کرده ترجمه‌ای درخور نام پاموک انجام بدهد و به نوعی با ترجمۀ مجدد ترجمه‌های قبلی را هم نقد کرده. تا جایی که من نشر ماهی را پیگیری کرده‌ام، ادعای الفت گزافه نیست و احتمالاً ترجمۀ کتاب بهتر از قبلی‌ها است. مقدمه را که خواندم دیدم صحافی کتاب تعریفی ندارد، کم چسب خورده و هر آن ممکن است از هم باز بشود. نسخۀ دیگری برداشتم، آن هم همین وضع را داشت. کتاب را سر جایش گذاشتم که نسخۀ کتابفروشی‌های دیگر را ببینم.