درست دو سال از درگذشت عباس کیارستمی می‌گذرد. پارسال، در اولین سالگرد درگذشتش فیلم هفتاد و شش دقیقه و پانزده ثانیه با عباس کیارستمی را دیدم و برای اولین‌بار توجهم جلب کتاب‌هایی شد که در آن‌ها کیارستمی ابیاتی از شاعران را انتخاب می‌کرد و به شیوه و تقطیع خودش در صفحات می‌چید و منتشر می‌کرد. کیارستمی در آن فیلم می‌گوید «گاهی شعر یک شاعر را با نام شاعر دیگری در کتاب گذاشته‌ام و کمتر کسی این نکته را فهمیده» (نقل به معنی)!
داد از غم تنهایی | عباس کیارستمی | نظر | 254ص | 21000تومان
حالا نشر نظر کتاب تازه‌ای از کیارستمی منتشر کرده، درست نمی‌دانم به مناسبت سالگرد تولدش (1 تیر) یا سالگرد درگذشتش (14 تیر). کتاب‌هایی که حرفش را زدم از چند جهت ظاهر خاصی دارند؛ همه در قطع جیبی منتشر شده‌اند، گرافیک چشمگیری دارند، ضخیم به نر می‌رسند و جلدشان هم گالینگور است. پس سخت نبود در یک نگاه بفهمم داد از غم تنهایی دنبالۀ همان کتاب‌ها است. موضوعش هم که داد می‌زند «تنهایی» است. ناشر توضیح داده که کار آماده‌سازی کتاب سال 92 زیر نظر کیارستمی انجام شده بود. ابیات این کتاب در دو بخش آمده؛ یکی بخش شاعران کهن و یکی هم شاعران معاصر. (عکس اصلی این گزارش مربوط به این کتاب است – پرترۀ عباس کیارستمی)
موج نوی فرانسه؛ یک مکتب هنری | میشل ماری | محمدرضا یگانه‌دوست | بیدگل | 208ص | 25000ت
کتاب موج نوی فرانسه؛ یک مکتب هنری را قبلاً تو نمایشگاه کتاب دیده بودم، اما بعد از نمایشگاه پخش نشده بود. همان موقع اسم کتاب و طرح جلدش، مزین به عکسی از جین سیبرگ و ژان پی‌یر بلموندو در از نفس افتاده، وسوسه‌ام کرده بود، اما مطمئن نبودم کتاب دقیقاً چطور به موج نو پرداخته. نویسنده در مقدمه توضیح داده که قصدش تحلیل فیلم‌های موج نو نیست. سرفصل‌ها را ورق می‌زنم؛ کتاب یک پژوهش حسابی و چندبعدی است از موج نو. بخش‌هایی از کتاب به عوامل اقتصادی شکل‌گیری موج نو پرداخته و در بخش‌هایی هم ویژگی فیلم‌های موج نو. در مجموع به نظر می‌رسد کتاب سعی کرده توضیح بدهد که موج نو چه ویژگی‌هایی دارد و چطور شکل گرفته.
حواس‌پرتی مرگبار | جین واینگارتن | مجتبی هاتف | ترجمان | 112ص | 10000ت
خاطرۀ خوب کتاب دیالکتیک تنهایی حساسیتم را نسبت به کتاب‌های ریزه برانگیخته. حواس‌پرتی مرگبار البته به کم‌برگی دیالکتیک تنهایی نیست، اما قطع کوچک و جلد ناآشناش توجهم را جلب می‌کند. پشت جلد کتاب برخلاف روی جلدش گویا است؛ دوجستار از جین واینگارتن که دو بار برندۀ پولیتزر شده؛ برای همین دو جستاری که ترجمه‌اش اینجا آمده. ناشر پیشگفتار مفصلی دربارۀ زندگی نویسنده و این دو جستار نوشته، انقدر مفصل که شاید بعد از خواندن پیشگفتار لازم نباشد خود کتاب را بخوانید! واینگارتن، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست، در جستار اول از اجرای یک نوازندۀ معروف ویولن ( جاشوا بل) در مترو نوشته و و واکنش مردمی که او را نمی‌شناختند. جستار دوم اما از یک خبر دردناک مایه گرفته: نوزاد 21 ماهه‌ای که پدرش او را در صندلی عقب ماشین جا گذاشته بود و آن طفلک هم از گرمازدگی هلاک شده بود. ماجرای مشابهی چند وقت پیش در ایران هم اتفاق افتاد.
قدرت موسیقی | سوزان هالام | حسن عشایری، راضیه سعادت | کیان‌افراز | 140ص| 17000ت
کتاب جلد خوبی ندارد و عنوانش هم انقدر کلی است که باید از کنارش بگذرم، اما نام دکتر حسن عشایری به عنوان یکی از دو مترجم کتاب مانع می‌شود. برخلاف عنوان غلط‌انداز کتاب، از فهرست آن می‌فهمم که با پژوهشی دربارۀ تأثیر آموزش موسیقی در رشد فکری و هوش فردی و اجتماعی کودکان مواجهم. کتاب کمی تخصصی به نظر می‌رسد، اما فکر می‌کنم جداً به کار مدرسان موسیقی کودکان و عصب‌پژوهان و… می‌آید. بلافاصله عکسی از آن برای یکی از دوستانم که معلم موسیقی کودکان است، می‌فرستم. دکتر عشایری بر کتاب مقدمه‌ای هم نوشته. از مقدمه اینطور می‌فهمم که در ترجمۀ کتاب نقش زیادی ندارد. اما راضیه سعادت دربارۀ موضوع کتاب پژوهش‌هایی کرده. سر آخر اینکه به نظر نمی‌رسید متن ویرایش یا حتا نمونه‌خوانی شده باشد.
باستان‌شناسی سیاست‌های جنسی و جنسیتی | به کوشش لیلا پاپلی یزدی، مریم دژم‌خوی | نگاه معاصر | 140ص | 12000ت
این کتاب را هفتۀ پیش دیده بودم، اما فرصت نکردم ورق بزنم. کتاب درواقع دو مقاله است دربارۀ سیاست‌های جنسی و جنسیتی، یکی مربوط به دوارن قاجار و یکی مربوط به دوران پهلوی. لیلا پاپلی در مقدمه توضیح داده که این پژوهش درواقع بررسی توجیه‌هایی است که نظام تبلیغاتی در پاسخ اعتراضات مدنی و حتی پژوهش‌های تخصصی می‌آورد؛ توجیه‌هایی مبنی بر اینکه زندگی ایرانیان همواره همین‌گونه بوده است. در تأیید این توجیه‌ها هم تکه‌هایی از روایات، احادیث و تاریخ مکتوب را مبنی بر خانه‌نشینی و انفعال و عدم مشارکت اجتماعی زنان جدا می‌کند و نشان می‌دهد.
متوجه نمی‌شوم منظور از «باستان‌شناسی» چیست؟ مقدمه را کامل نخواندم، اما گمانم توضیحی وجود نداشت. می‌خواستم دراین‌باره از لیلا پاپلی، که خوشبختانه در فضای مجازی در دسترس است، بپرسم، اما فرصت نشد.
کلۀ اسب | جعفر مدرس صادقی | مرکز | 240ص | 23500ت
از ذوق خرید سفرنامۀ ابن‌بطوطه، داشتم فراموش می‌کردم نگاهی به پیشخان تازه‌های ادبیات داستانی بیندازم. برمی‌گردم سر پیشخان. کتاب تازه‌ای از جعفر مدرس صادقی منتشر شده. اگر کارهای قبلی نویسنده را خوانده باشید احتمالاً با فضای این یکی آشنا هستید. من چیز زیادی از مدرس صادقی نخوانده‌ام؛ فقط چندین سال پیش گاوخونی و شریک جرم را. شریک جرم دربارۀ شخصیتی است به نام کسرا که در سال‌های بعد از انقلاب به زندان می‌فتد. کلّۀ اسب هم دربارۀ کسرا است. پشت جلد نوشته این دومین کتاب کسرا است. کتاب سومی هم در کار است با نام سفر کسرا. سومی قبلاً منتشر شده و آن را دیده‌ام. نمی‌دانم چرا کلّۀ اسب کتاب دوم محسوب می‌شود. شاید قبلاً جای دیگر و جور دیگر منتشر شده بود و من بی‌خبرم. اما توی شناسنامۀ کتاب توضیحی دراین‌باره نداده. «در کلّۀ اسب دل سپردن او [کسرا] به یک دختر کرد او را به جهان دیگری می‌برد» (پشت جلد).
فانوسی میان اقیانوس‌ها | ام. ال. استدمن | هرمز عبداللهی | چشمه | 424ص | 42000ت
قبلاً ندیده بودم هرمز عبداللهی رمانی ترجمه کرده باشد. کتاب درواقع از یک نویسندۀ استرالیایی است. حجم کتاب نسبتاً زیاد است، اما به نظر داستانش خوش‌خوان است. داستان دربارۀ زن و شوهری است که در یک فانوس دریایی زندگی می‌کنند، تا اینکه یک اتفاق وضع زندگی آن‌ها را تغییر می‌دهد.